Executieve functies: dit zijn de mentale vaardigheden die nodig zijn om doelgericht gedrag te vertonen en taken effectief uit te voeren. Deze functies helpen kinderen om hun gedachten, emoties en acties te organiseren en te beheren.
Hier zijn enkele belangrijke executieve functies en voorbeelden die relevant zijn voor kinderen:
- Werkgeheugen
Beschrijving: Het vermogen om informatie tijdelijk vast te houden en te manipuleren.
Gebruik in het onderwijs: Kinderen gebruiken hun werkgeheugen om instructies te onthouden, rekenproblemen op te lossen en verhalen te begrijpen.
Voorbeeld: Een kind gebruikt zijn werkgeheugen om instructies op te volgen die door de leerkracht zijn gegeven, zoals "haal je boek tevoorschijn, open het op pagina 10 en lees het eerste hoofdstuk."
- Inhibitie (Inhibitiecontrole)
Beschrijving: Het vermogen om impulsen te onderdrukken en afleidingen te weerstaan.
Gebruik in het onderwijs: Dit helpt kinderen om niet door de klas te rennen wanneer ze op hun stoel moeten blijven zitten en om aandacht te houden bij hun taken ondanks afleidingen.
Voorbeeld: Een kind weerstaat de drang om tijdens de les met speelgoed te spelen en blijft in plaats daarvan gefocust op de uitleg van de leerkracht.
- Cognitieve flexibiliteit
Beschrijving: Het vermogen om van perspectief of aanpak te veranderen bij het omgaan met nieuwe situaties of problemen.
Gebruik in het onderwijs: Kinderen moeten cognitieve flexibiliteit gebruiken om van de ene les naar de andere te schakelen en om verschillende probleemoplossingsstrategieën te proberen.
Voorbeeld: Een kind past zijn strategie aan wanneer een spelregel verandert, bijvoorbeeld bij het wisselen van team in een sport of een nieuwe regel in een bordspel.
- Plannen en organiseren
Beschrijving: Het vermogen om stappen te bedenken en te ordenen om een doel te bereiken.
Gebruik in het onderwijs: Dit is essentieel voor het maken van huiswerk, het voorbereiden op toetsen en het beheren van projecten.
Voorbeeld: Een kind maakt een plan om een boekverslag te schrijven, inclusief het lezen van het boek, het maken van aantekeningen en het schrijven van een concept.
- Taakinitiatie
Beschrijving: Het vermogen om zelfstandig aan een taak te beginnen zonder onnodig uitstel.
Gebruik in het onderwijs: Dit helpt kinderen om aan hun werk te beginnen zodra de instructies zijn gegeven, in plaats van uit te stellen.
Voorbeeld: Een kind begint direct aan zijn huiswerk zodra het thuiskomt van school, zonder dat iemand hem daaraan hoeft te herinneren.
- Emotieregulatie
Beschrijving: Het vermogen om emoties te beheersen en op een gepaste manier te reageren.
Gebruik in het onderwijs: Dit helpt kinderen om met frustraties om te gaan, conflicten met klasgenoten op te lossen en om kalm te blijven tijdens stressvolle situaties zoals toetsen.
Voorbeeld: Een kind blijft kalm en probeert een oplossing te vinden wanneer het een fout maakt bij een test, in plaats van gefrustreerd te raken of op te geven.
- Zelfmonitoring
Beschrijving: Het vermogen om het eigen gedrag en prestaties te evalueren en te corrigeren.
Gebruik in het onderwijs: Dit helpt kinderen om kritisch op het eigen werk te zijn, waarbij er ook gekeken is naar de eigen inbreng.
Voorbeeld: Een kind kijkt zijn huiswerk na om fouten te vinden en te verbeteren voordat het het inlevert.
- Doelgericht doorzettingsvermogen
Beschrijving: Het vermogen om vast te houden aan een taak en door te zetten tot het doel is bereikt, ondanks moeilijkheden.
Gebruik in de klas: Dit helpt kinderen om een growth mindset te ontwikkelen en te behouden, niet opgeven maar blijven proberen.
Voorbeeld: Een kind blijft oefenen met een moeilijk muziekinstrument tot het een liedje foutloos kan spelen.
Het ontwikkelen van sterke executieve functies bij kinderen kan bijdragen aan hun succes op school en in het leven.
Leerkrachten kunnen deze vaardigheden bevorderen door gestructureerde routines, duidelijke instructies en activiteiten die deze functies uitdagen en versterken. Ook ouders spelen een belangrijke rol door thuis een ondersteunende en georganiseerde omgeving te bieden.
Breinhelden voorlees-/ verhalenboek
Het is belangrijk dat kinderen hun executieve functies goed ontwikkelen. Dat begint bij bewustwording: wat zijn deze functies en wanneer gebruik je ze? Daarvoor biedt dit boek het ideale uitgangspunt.
Dit boek bevat tien aansprekende (voorlees)verhalen over de Breinhelden Effi en Furon. Zij belanden in herkenbare situaties, waarin ze een bepaalde Breinkracht nodig hebben. Achterin het boek vind je een korte toelichting op de Breinkrachten en vragen om het gesprek met een kind aan te gaan.
Je kunt dit boek goed gebruiken samen met de andere Breinhelden-uitgaven: de gids Tips voor thuis, de activiteiten voor in de klas (Breinhelden voor groep 1-8) en het Oefenprogramma voor individuele begeleiding van kinderen.
Deze verhalen lichten toe wat Breinkrachten (executieve functies) zijn. De verhalen zijn heel herkenbaar en los van elkaar te lezen, zodat je zelf kunt kiezen aan welke Breinkracht je aandacht wilt besteden. Het boek biedt handige aanknopingspunten voor een gesprek met een kind en kan niet alleen op school, maar zeker ook thuis worden gebruikt. - Arlette Honkoop, eigenaar van Onderwijscoaching Jong Geleerd en leerkracht.
Hier vind je de link naar de Bazalt Groep waar het boek (en meerdere materialen) te verkrijgen is.
Reactie plaatsen
Reacties