In dit blog vertel ik je de reden waarom het lezen door kinderen en jongeren op een laag pitje staat en wat dit betekent voor de toekomst.

 FEITEN

2,5 miljoen Nederlanders hebben moeite met lezen, schrijven en rekenen.
Een kwart van de 15-jarigen loopt het risico laaggeletterd te worden.
Het feit dat steeds minder kinderen en jongeren uit zichzelf een boek pakken of lezen, zorgt ervoor dat we steeds meer jongeren krijgen die laaggeletterd zijn.

Zelfs het lezen van een handleiding wordt dan lastig, maar ook het schrijven van een boodschappenlijstje kan al problemen geven.

Waarom is het met het lezen zo slecht gesteld in Nederland?
Hoe komt het dat er weinig wordt gelezen?

Ligt het aan het feit van digitalisering of spelen andere factoren een rol?

DE ROL VAN OUDERS EN DE SCHOOL

Bij oudergesprekken krijg ik vaak van ouders terug dat hun kind een hekel heeft aan lezen. Van het aantal ouders dat ik spreek, zijn er gelukkig ook wel een paar die dan hun kind thuis willen helpen door verschillende manieren van lezen aan te bieden.

Als het om lezen gaat, wordt er echter door het gros van de ouders veelal met de vinger naar het onderwijs gewezen. Jullie op school lossen het maar op, want leren lezen doen kinderen toch op school?
Natuurlijk is het belangrijk om altijd kritisch naar je eigen leerkrachtvaardigheden en de onderwijspraktijk te kijken om te proberen de interesse in lezen en de leesvaardigheid te verhogen. 

Ik ben opgegroeid met lezen.: taal, lezen, leesmotivatie, verhalen schrijven en deze stappen aan kinderen leren, begrijpend lezen; hier krijg ik pure energie van. Geweldig om mee bezig te zijn!

Mijn visie op het basisonderwijs; zonder hulp van ouders kun je als leerkracht op het gebied van leesonderwijs, woordenschat e.d., veel minder dan als ouders écht betrokken zijn.
Woordenschat begint al vanaf dat kinderen geboren worden. Klanken horen, aanwijzen, begrippen toelichten, etc.

Veelal merk ik helaas dat er veel ouders zijn die vinden dat ‘lezen’ een probleem is van school. “Hier heb je m’n kind. Het houdt niet van lezen.” Zo van, los het maar op.
Nee dus. Lezen en daarmee woordenschat vergroten is een gezamenlijk probleem; ouders laten weten dat een kind beter leren lezen niet (alleen) een schoolprobleem is.
Sámen ga je het kind helpen om het lezen (en daarmee de woordenschat) te promoten.
 

Wat bij het samenwerken met ouders hierbij enorm belangrijk is, is informatie!

Aan het begin van een schooljaar worden ouders uitgenodigd om naar een informatieavond te komen. Hierbij wordt kennisgemaakt met de nieuwe leerkracht én er wordt informatie gegeven over desbetreffend schooljaar.
Veelal schiet relevante informatie m.b.t het belang van lezen, woordenschat vergroten erbij in.

Zorg desnoods voor een informatieboekje waarin het belang van thuis leesonderwijs, woorden oefenen, etc. staat beschreven. Zorg dat er in dit informatieboekje ook voorbeelden staan, zodat ouders ook weten op welke manieren zijn leesonderwijs aan kunnen bieden. Veelal gebeurt dit spelenderwijs en is het helemaal niet zo moeilijk.

Ouders moeten alleen weten wat ervan ze wordt gevraagd. Ouders zijn echt welwillend om hun kind te helpen samen met de leerkracht. Alleen het ‘hoe’ en ‘waarom’ is niet voor iedere ouder even duidelijk.
Naast een informatieboekje over het belang van lezen, kunnen er ook speciale informatiebijeenkomsten of workshop worden gehouden. Zorgen voor taal-/ leesspelletjes, verschillende manieren om met leesonderwijs om te gaan. Als ouders de mogelijkheid krijgen om interactief met leesonderwijs bezig te zijn, zullen ze dit ook vlotter en gemakkelijker thuis met hun kind(eren) toe kunnen passen.

 
Niet alleen de rol van ouders is belangrijk voor kinderen én jongeren meer te laten lezen.
Ook onze maatschappij speelt hierbij een grote rol.
Door de toename in aanwezigheid en aanbod van digitale middelen krijgen jonge kinderen soms eerder een smartphone of een iPad in hun handen gedrukt om een filmpje te kijken dan dat ze een boekje aangeboden krijgen.
Dit lijkt immers makkelijk en vraagt weinig tot geen tijd of inzet van ouders.
Het is echter enorm belangrijk om bij ouders het belang van lezen en dus ook het voorlezen onder de aandacht te blijven brengen.  Ouders/verzorgers zijn belangrijke rolmodellen die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het ontwikkelen van interesse in boeken en het leesplezier.

REDENEN VAN WEINIG/ NIET (WILLEN) LEZEN

Er wordt gezegd dat lezen je slimmer maakt. Daarbij is lezen een voorwaarde om meer succes in je leven te krijgen.
Toch leest ruim de helft van de Nederlandse tieners niet of nauwelijks voor hun plezier.

Dit kan komen doordat kinderen en adolescenten meer zin hebben in televisie kijken, computerspelletjes of sport. Maar het is ook mogelijk dat negatieve emoties over lezen de oorzaak zijn.

In beide gevallen wordt weinig gelezen maar de oorzaak is anders en de oplossing verschilt.

Kinderen lezen minder omdat ze meer televisiekijken, computerspelletjes spelen of op sociale media actief zijn.

Het is een veelgehoorde uitspraak. Maar is dat wel echt de oorzaak van het feit dat kinderen minder boeken lezen?

Voor veel kinderen zou lezen ook een bron van angst kunnen zijn. En wie angstig is, ontwikkelt weerstand tegen lezen, leest steeds minder en wordt er steeds slechter in.

Een voorbeeld van ‘angst’ om te lezen, is Cito DMT/AVI te vroeg afnemen en aan de uitslag een oordeel hangen. Niet bij ieder kind zijn de hersenen van het klaar voor het lezen. Veelal is dit pas midden of eind groep 4. 
Er ontstaat frustratie bij kinderen die dan al vroeg vastlopen op lezen. 
Ze moeten lezen om tempo te maken, technische leesvaardigheid te vergroten e.d. meer. Door het vele ‘moeten’ kunnen toch al gefrustreerde kinderen een hekel aan lezen krijgen. 
Boekplezier moet altijd voorop staan!

Als ik iets ‘moet’ iedere dag opnieuw, omdat ik er dan beter in zou worden, zorgt bij mij voor dwang en haalt alle plezier van het leren lezen weg. Daarmee wil ik absoluut niet zeggen dat oefenen/ herhaling niet goed zou zijn voor de leesontwikkeling e/o het tempo in lezen; integendeel!

Het is alleen de manier waarop een kind zijn leesontwikkeling aangeboden krijgt.
Als je het lezen op verschillende, speelse wijze aanbiedt, blijft lezen leuk!

AANVULLENDE INFORMATIE/ DOWNLOADS

Artikel - Waarom veel kinderen en adolescenten niet meer lezen
Toolkit ouders - kinderen motiveren om thuis meer te lezen
Leer ze lezen - praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs
Leesactiviteiten - Juf Soulie
Nieuws - kinderen die papieren boeken lezen, scoren beter op een leestest
Heutink voor thuis - Leesoefeningen, hoe houd je het leuk

WikiHow - je kind leren lezen